Table of Contents
De astronomische winter
De astronomische winter is de periode van het jaar die wordt bepaald door de positie van de aarde ten opzichte van de zon. Het is een van de vier seizoenen en begint op het moment van de winterzonnewende, wanneer de zon op het noordelijk halfrond zijn laagste punt bereikt aan de hemel.
Kenmerken van de astronomische winter
- Begin: De winter begint rond 21 of 22 december (de exacte datum kan variëren) en valt samen met de winterzonnewende. Dit is de kortste dag en de langste nacht van het jaar.
- Einde: De astronomische winter eindigt rond 20 of 21 maart, wanneer de lente begint op de lente-equinox. Dit is het moment waarop dag en nacht overal op aarde ongeveer even lang zijn.
- Oorzaken:
- De aarde draait in een baan rond de zon, waarbij de aardas schuin staat ten opzichte van die baan.
- Tijdens de winter op het noordelijk halfrond is de kant van de aarde waar wij ons bevinden van de zon weg gekanteld. Hierdoor ontvangen wij minder direct zonlicht, wat koudere temperaturen met zich meebrengt.
Verschil met de meteorologische winter
- De meteorologische winter wordt vastgesteld op basis van vaste datums en loopt altijd van 1 december tot en met 28/29 februari.
- De astronomische winter verschilt in duur en begint iets later vanwege de kosmische verschuivingen.
De astronomische winter markeert dus een specifiek moment in de cyclus van de seizoenen en is van belang in de astronomie en natuurkunde.
Wat houd een zonnewende in, en blijft de zon stilstaan?
Een zonnewende (ook wel solstitium genoemd) is een astronomisch fenomeen dat plaatsvindt wanneer de zon, vanaf de aarde gezien, zijn meest noordelijke of meest zuidelijke positie aan de hemel bereikt. Dit gebeurt twee keer per jaar:
- Zomerzonnewende (21 juni, ongeveer): de langste dag van het jaar op het noordelijk halfrond.
- Winterzonnewende (21 of 22 december, ongeveer): de kortste dag van het jaar op het noordelijk halfrond.
Wat gebeurt er bij een zonnewende?
De term “zonnewende” betekent letterlijk “stilstand van de zon” (van het Latijnse sol = zon en sistere = stilstaan). Dit verwijst echter niet naar het fysiek stilstaan van de zon, maar naar de schijnbare beweging van de zon aan de hemel:
- Schijnbare beweging: Door de kanteling van de aardas en de baan van de aarde rond de zon, lijkt de zon gedurende het jaar langs de hemel te bewegen in een opwaartse of neerwaartse boog.
- Bij de zonnewende:
- Tijdens de zomerzonnewende bereikt de zon haar hoogste punt aan de hemel (op het noordelijk halfrond).
- Tijdens de winterzonnewende bereikt de zon haar laagste punt aan de hemel (op het noordelijk halfrond).
- “Stilstaan“:
- Rond de zonnewende lijkt de zon een paar dagen lang nauwelijks van positie te veranderen op haar hoogste of laagste punt aan de hemel. Hier komt de naam “zonnewende” vandaan.
- Dit komt doordat de schijnbare “verplaatsing” van de zon aan de hemel kort vertraagt en van richting verandert.
Effecten van de zonnewende
- Daglengte: Tijdens de winterzonnewende is de dag het kortst en de nacht het langst. Tijdens de zomerzonnewende is dit precies omgekeerd.
- Seizoenen: De zonnewende markeert de overgang naar de zomer (na de winterzonnewende) of naar de winter (na de zomerzonnewende).
Kortom, bij een zonnewende lijkt de zon tijdelijk “stil te staan” in haar opwaartse of neerwaartse beweging aan de hemel, maar dit is een optisch effect veroorzaakt door de baan van de aarde en de kanteling van haar as.
Online bronnen
Hieronder vindt u enkele online bronnen die uitgebreide informatie en illustraties bieden over het concept van de zonnewende:
- Wikipedia – Zonnewende: Een uitgebreide uitleg over wat een zonnewende is, inclusief de verschillende typen en hun betekenis.
Wikipedia - Star Walk – Wat is een zonnewende?: Een artikel dat de zonnewende beschrijft en de data voor toekomstige zonnewendes vermeldt.
Star Walk - Pixabay – Zonnewende Illustraties: Een verzameling rechtenvrije afbeeldingen en illustraties gerelateerd aan de zonnewende, die visuele ondersteuning bieden bij het begrip van dit fenomeen.
Pixabay - Freepik – Zonnewende Achtergronden: Een selectie van grafische middelen en achtergronden met betrekking tot de zonnewende, geschikt voor creatieve projecten.
Freepik - Star Walk – Winterzonnewende 2024: Een artikel dat ingaat op de betekenis van de winterzonnewende en de data voor 2024 vermeldt.
Star Walk
Deze bronnen bieden zowel gedetailleerde informatie als visuele hulpmiddelen om het concept van de zonnewende beter te begrijpen.